ترس در کودک به طور طبیعی وجود دارد، ترس‌ها به وجود میان و از بین میرن اما گاهی مسائلی باعث تشدید و ماندن برخی ترس‌ها در وجود بچه‌ها می‌شود که نباید از آن‌ها ساده گذشت. اگر فرزندتان از چیزی می‌ترسد نگویید “اینکه ترس نداره یا ببین اون نی نی نمی ترسه”، این واکنش‌ها نه تنها کمکی به از بین رفتن ترس او نمی‌کند بلکه باعث از بین رفتن اعتمادبه نفسش هم می‌‍شود. پس چه باید کرد؟ بهتر است ابتدا علت و شدت ترس را مشخص کنید، سپس بر آن اساس برخورد و روش مناسب پیش بگیرید.

 منبع : ترس کودک و انواع فوبیا در کودکان

نشانه ها و علائم ترس کودک

ترس یکی از احساسات طبیعی و ذاتی در همه ما است که باعث می‌شود خودمان را از یک خطر واقعی دور کنیم، اما گاهی اوقات آدم‌ها و به‌خصوص کودکان از چیزهایی می‌ترسند که دلیلی برای نگرانی راجع به آن‌ها وجود ندارد. خیلی اوقات این ترس‌ها در کودکان به دلیل تجربه کم و ناتوانی آن‌هاست و به‌مرورزمان و خودبه‌خود از بین می‌روند. چیزی که والدین باید به آن دقت داشته باشند این است که نشانه‌های ترس در همه کودکان یکسان نیست. حتی شاید بعضی‌اوقات بچه‌ها مستقیماً از ترس‌های خود صحبت نکند. پس شناخت نشانه‌های ترس کودک موجب واکنش سریع و به موقع شما می‌شود. از مهم‌ترین نشانه‌های ترس کودک عبارتند از:

• احساس اضطراب و نگرانی
• چسبیدن به والدین
• ساکت شدن
• گریه و بی‌قراری
• جویدن ناخن‌ها
• تکان دادن دست‌وپا
• خیره ماندن به یک‌چیز

انواع ترس و فوبیا در کودک

زمانی که ترس‌ها شدت پیدا کنند، تبدیل به اختلال می‌شوند. برای مثال کودکی که فوبیای تاریکی دارد، بدون اینکه چراغ روشن باشد در اتاق نمی‌ماند و اگر مجبور شود با گریه و زاری برای فرار تلاش خواهد کرد. برای تشخیص فوبیا از ترس واقعی حتما باید متخصص کودک را ارزیابی نماید. 

علت و دلایل ترس کودک

بخشی از رشد طبیعی

ترس از پدیده‌های مختلف روند طبیعی رشد است. کودکان در سنین مختلف از چیزهای متفاوتی می‌ترسند، برای مثال در یک یا دوسالگی آن‌ها از غریبه‌ها و در پنج یا شش‌سالگی از تاریکی می‌ترسند. این ترس‌ها همان‌طور که خود‌به‌خود به‌وجود آمده‌اند خودشان هم به‌تدریج از بین می‌روند.

اتفاقات ناگوار

همراه شدن موضوعات ساده با اتفاقات ترسناک باعث می‌شود کودک از مسائل ساده هم دچار ترس شود. برای مثال اگر کودک زمانی که در پارک بازی می‌کند به یک تاب بخورد ممکن است دیگر از همه تاب‌ها یا حتی بازی کردن در پارک بترسد.

مشاهده ترس اطرافیان

گاهی اوقات ترس‌ها به دلیل مشاهده و تقلید از ترس‌های اطرافیان و به‌خصوص والدین نشات می‌گیرید. مثلاً کودکی که می‌بیند مادرش از حیوانات می‌ترسد یاد می‌گیرد که باید از حیوانات بترسد.

راه های از بین بردن ترس کودک

برخوردتان با ترس کودک تأثیر بسیاری در شرایط روحی او دارد. می‌توانید کاری کنید که فرزندتان احساس کند دلیلی برای ترسیدن وجود ندارد و همین‌طور می‌توانید باعث شوید ترس‌های کودک برای همیشه با او باقی بمانند. به همین خاطر حتما به این مسائل توجه کنید و در صورت حل نشدن مساله برای درمان به متخصص کودک مراجعه کنید. برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

1- احساسات کودک را مسخره نکنید

هرگز کودکتان را به دلیل ترس‌هایش مسخره نکنید یا به آن‌ها نگویید که دلیلی برای ترسیدن وجود ندارد. این کار شما نه‌تنها ترس آن‌ها را از بین نمی‌برد بلکه باعث می‌شود اعتمادبه‌نفس‌شان را هم از دست بدهند و احساس کنند ضعیف هستند که از چنین چیزی می‌ترسند.

2- با کودک صحبت کنید

وقتی متوجه می‌شوید کودک از چیزی می‌ترسد اولین سؤال و برخورد شما باید این باشد که احساسات او را درک کنید و بپرسید از چه چیزی در این موضوع می‌ترسد. مثلاً اگر فرزندتان از تاریکی می‌ترسد به‌جای اینکه به او بگویید تاریکی ترس ندارد، اول بپرسید که از چه چیزی در تاریکی می‌ترسد؛ ممکن است احساس کند در تاریکی کسی قصد آسیب زدن به او را دارد یا به‌طورکلی از اینکه چیزی را نمی‌بیند ترسیده باشد. در این شرایط سعی کنید در حد فهم کودک مسائل را برایش توضیح دهید و او را از اینکه اتفاقی برایش نمی‌افتد مطمئن کنید.

برای مثال می‌توانید مسئولیت قفل‌کردن درها را به او بدهید یا اطمینان بدهید که شما کنارش هستید و اگر اتفاقی بیفتد از او مراقبت می‌کنید. این ترس‌ها معمولاً پس از مدتی از بین می‌روند اما اگر ترس‌های فرزندتان با او باقی مانده یا در حال شدیدتر شدن هستند بهتر است هر چه زودتر با مشاور کودک صحبت کنید.

3- کودک را با ترس‌هایش روبه‌رو کنید

برای درمان ترس‌های کودک باید او را آرام‌آرام با موضوعی که از آن می‌ترسد مواجه کنید. در همان مثال بالا که کودک از تاریکی می‌ترسید بهتر است دلایل تاریکی شب را برای او توضیح دهید. در مرحله بعد همراه کودک و در اتاق او بخوابید. سپس سعی کنید هر بار مدت‌زمان ماندن‌تان در اتاق را کمتر کنید. به‌این‌ترتیب فرزندتان کم‌کم متوجه می‌شود که در اتاق تنها مانده و مشکلی او را تهدید نکرده است.

4- همراهی با یک پدیده خوشایند

یکی از چیزهایی که کودک دوست دارد را با ترس او همراه کنید. این موضوع باعث می‌شود به‌تدریج ترسش از بین برود. برای مثال در تاریکی برایش داستان بخوانید یا با او بازی کنید و یا با کمک هم به حیوانات غذا بدهید. اما توجه داشته باشید این کارها را زمانی می‌توانید انجام دهید که ترس کودک خیلی شدید نباشد وگرنه باعث می‌شوید او از چیزهایی که دوست داشته هم بترسد.

چه زمانی برای ترس کودک به روانشناس مراجعه کنیم؟

همان‌طور که گفتیم ترس‌ها بخش عادی از جریان رشد کودک هستند و به‌صورت خودبه‌خودی نیز از بین می‌روند، اما گاهی اوقات این ترس‌ها ممکن است برای مدت بیشتری با کودک باقی بمانند. به‌خصوص ترس‌هایی که به دلیل یک خاطره بد مثل تصادف شکل گرفته باشند احتمالاً به این سادگی‌ها از بین نمی‌روند و شما باید برای درمان آن‌ها از یک متخصص کمک بگیرید. باقی ماندن این دسته از ترس‌ها و فوبیاها در کودک باعث می‌شود که آن‌ها تا بزرگ‌سالی با وی باقی بمانند و یا دائماً شدت بیشتری پیدا کنند.

بیشتر بخوانید : درمان فوبی کودکان

درصورت وجود هرکدام از نشانه‌های زیر بهتر است راجع به آن با یک مشاور کودک صحبت کنید:

• ترس برای مدت طولانی در کودک (حداقل 6 ماه) باقی مانده است.
• شدت ترس در حال بیشتر شدن است تا جایی که احساس می‌کنید کودک از این ترس‌ها آسیب می‌بیند.
• ترس‌ها در حال گسترش پیدا کردن هستند. برای مثال کودک ابتدا فقط از حیوانات می‌ترسیده حالا حتی از تصویر یا اسم آن‌ها هم دچار ترس می‌شود
• به هر دلیلی احساس می‌کنید ترس‌ها جریان عادی زندگی را با مشکل مواجه کرده است
• ترس‌ها به دلیل تجربیات ناخوشایند شکل گرفته باشند.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول